-
Petrol arama ve üretim
faaliyetinde bulunmak için yapılan başvurunun
değerlendirilmesinde önceki yasanın ilk kriteri olan “talebin
milli menfaatlere uygun olması” ölçütü yasadan çıkarıldı
-
Yabancı devletlerin, şirketlerin
ve şahısların petrol faaliyetinde bulunamayacakları, mülk
edinemeyecekleri, tesis kuramayacakları” hükmü yeni yasa ile
çıkarıldı. Stratejik öneme sahip bir konuda yabancı devletlerin
belirleyici olması önündeki engeller ortadan kaldırıldı.
-
Önceki yasada yer alan, ülke
içinde üretilen ham petrol ve doğal gaz ile bunlardan elde
edilen petrol ürünlerinin kara sahalarında %65’i ve deniz
sahalarında %55’inin memleket ihtiyacına ayrılması zorunluluğu,
yeni yasa ile kaldırıldı.
-
Yabancı şirketlere ürettikleri
petrol üzerinde sınırsız tasarrufta bulunarak, tamamını ihraç
etme hakkı getirildi.
-
Sınırlara 5 km mesafede, tarihi
dini yer veya tesise, su tesisine bir yol veya umumi geçide 60
m. Mesafede, şehir veya kasabada belediye imar sahası dahilinde
petrol faaliyeti Bakan müsaadesi olmadan yapılamaz.” Hükmü
yasadan çıkarılarak, yabancı şirketlere sınır tanımaksızın her
yerde faaliyette bulunma hakkı getirildi.
-
Yasa ile, TPAO’nun sahip olduğu
önceki haklar geri alınarak, kamu kuruluşumuzu yabancı
şirketlerle aynı statüye getirilmesi sağlandı.
-
TPAO’nun mevcut yasada bulunan
Devlet adına petrol arama ve üretim faaliyetlerinde bulunma
hakkı kaldırılarak özelleştirilmesinin önü açıldı.
-
TPAO’nun lüzum üzerine petrolle
ilgili incelemelerde ve petrol faaliyetlerinin denetiminde
Petrol Kanununu yürütmekle görevli Petrol İşleri Genel
Müdürlüğü’ne yardımcı olma yükümlülüğü, bir ayrıcalıkmış gibi
görülerek kaldırıldı.
-
Önceki yasada, TPAO’nun diğer
şirketlerden daha fazla arama ruhsatı alabilme hakkı, tasarı ile
ortadan kaldırıldı. TPAO’nun ruhsat sayısındaki avantajlı konumu
bundan sonra olmayacak.
-
Mevcut uygulamada, sondajlı petrol
aramacılığını hızlandırmak amacıyla ruhsatın alınmasından sonra
petrol bölgelerinde üç yıl içinde arama sondajına başlamak ve
buna devam etmek zorunluluğu varken, yasa ile mevcut petrol
bölgeleri ve arama kuyusu açma zorunluluğu da kaldırıldı. Son
yıllarda azalan sondaj çalışmalarının daha da azalması riski
ortaya çıktı.
-
Bir sahaya iş programı ve mali
yatırım programı ile yapılan başvuru süresi 4 günden 5 aya
çıkarıldı. Bu da açık arazinin aramaya açılmasını geciktirecek.
-
Ruhsat süreleri de karada 5,
denizde 8 yıla yükseltildi. Ruhsat sayısına hiçbir sınırlandırma
getirilmemesi, tek bir uluslar arası şirketin veya yabancı bir
devlet şirketinin bütün ülkeyi kapsayacak alanda tek başına
ruhsat sahibi olmasına imkan veriliyor.
-
İşletme ruhsat alanının ne kadar
olabileceği önceki kanunda belirtilmişken, yasada bir sınırlama
kriteri yok. Şirketlere büyük alanlarda işletme ruhsatı alabilme
hakkı tanınıyor.
-
İşletme ruhsat süreleri 20 yıldan
30 yıla çıkarılıyor.
-
Yeni yasa ile petrol
faaliyetlerinden sağlanan gelirlerden önemli oranda
vazgeçiliyor.
-
Arama ruhsatlarından hektar başına
alınan devlet hakkı geliri tamamen kaldırılarak gelir kaybına
neden olunuyor.
-
Ülkemizde üretilen ham petrolden
alınan %12.5’lik devlet hissesi oranı, günlük üretim miktarına
göre kademeli olarak %2’ye kadar indiriliyor. Bunun sonucunda,
üretimden sağlanan ülke mevcut geliri %70 azalacak.
-
Karalarda elde edilen devlet
hissesinin %50’si, işletme ruhsatının bulunduğu ilin özel
idaresinin açtıracağı hesaba aktarılacaktır; düzenlemesine yer
verilmiştir.
-
Denizlerde bulunacak petrol
üretiminden alınacak devlet hissesi oranlarında, su derinliğine
bağlı olarak %30’a varan ilave indirimler getiriliyor.
-
Doğal afet, savaş, isyan olarak
sayılan mücbir sebeplere yeni yasada “grev, lokavt ve toplumsal
olaylar” ibareleri eklenerek emekçilerin yasal hakkı olan grev
ve halkımızın insan sağlığı ve çevre gibi konularda bile
duyarlılığını ifade etmesine yönelik demokratik hak arama
yolları engellenmektedir.