Tüpraş'ın coğrafyası

Serpil Yılmaz

Milliyet/27.05.2004

Tüpraş, 28 Mayıs'ta Zorlu - Efremov konsorsiyumuna geçecekti; yargıdan döndü, başa dönüldü.
Tüpraş'ta ihaleyi kazanan Alman - Rus şirketi Efremov Kautschuk GmbH'nin asıl sahibi, Rusya Federasyonu Özerk Cumhuriyeti Tataristan'ın petrol şirketi Tatneft. Tatneft Yönetim Kurulu Başkanı aynı zamanda Tataristan Başbakanı Rustav Minnihanov. (Minnihanov Antalya'da Kiriş World Tatil Köyü'nde tatilini geçiriyor.)

Taftnet'i ilginç kılan, Roger Tamraz ve Tamoil ile ortaklığı iddiaları.
2000'de Efremov Synhetic Rubber Enterprise'i satın alan Tatneft, Efremov Kautshuk Ltd'in yüzde 51 hissesini ele geçiriyor.

"Tatneft Offshore" olarak da adlandırılan ve vergi cenneti Virgin Adaları'nda kurulmuş, adresi bir posta kutusu olan Renix Finance Corp şirketi, (Rekabet Kurumu'nun bir üyesi itirazında bu şirketin incelenmesi isteniyor) Efremov Kautschuk Ltd'in geri kalan yüzde 49 hissesinin sahibi.
105.000 euro toplam sermayesi olan Eframov Kautschuk, petrol/petrokimya ürünleri dağıtımı yapıyor. Şirketin Almanya'daki adresi tek katlı bir köy evi. Mahallede ticari kuruluşa izin verilmediğinden kapısında tabeleda olmayan evde bir Alman vatandaşı oturuyor.

Mısır doğumlu, Lübnan asıllı Amerikan vatandaşı Tamraz'ın (Tamarazyan) Lübnan'da bir bankayı 200 milyon dolar dolandırmaktantan İnterpol tarafından arandığı iddia ediliyor. İtalyan ve Fransız bankalarını da dolandırdığı ileri sürülen Tamraz, Amerikan Demokrat Partisi'ne Clinton'un başkanlığı sırasında verdiği usülsüz paralarla, CIA'nın Ortadoğu'da yıllarca en önemli istihbarat kaynağı olmasıyla, Bakü - Ceyhan boru hattı işini alabilmek için Çiller ailesi ile kurduğu ilişkilerle gündeme gelmişti. Öyle ki Tamraz'ın öldürülen kumarhaneler kralı Ömer Lütfü Topal ile ortaklığı da tartışılmıştı.

Tamraz ile ilgili dökümanlar bunlarla bitmiyor... Tamraz aynı zamanda Türkmenistan'da petrol/doğal gaz sahası bulunan Amerikan Oil Capital Ltd şirketinin ortağı ve yöneticisi. Tamraz'ın, Renix Finance Corp'un da ortağı olarak Efremov Kautschuk'da söz sahibi olduğu söyleniyor.

Tamraz, 1983'te Amocco - İtalya ve Texaco - İtalya'yı 375 milyon dolara satın alarak Tamoil Inc'i kurdu. Tamraz bu iş için Banque Pariba ve Credit Lyonnaise'den krediler aldı ve bunları geri ödemedi. 1985'te Tamoil'i aynı paraya Libya hükümetine sattı. Ancak Tamoil - İtalya'yı kendi kontrolünde tuttuğu söyleniyor. Tamoil - İtalya da Tatneft'in hissedarlarından.

Özetle Tamraz'ın bir yandan Renix Finance Corp yoluyla Efremov Kautschuk Ltd, diğer yandan da Tamoil - İtalya aracılığı ile Tatneft'in ortağı olduğu savı güçlendiriliyor.
Petrol ve jeoloji yüksek mühendisi ve araştırmacı Tufan Erdoğan, Tamraz ortaklıklarını detaylandırıyor.

"Ukrayna petrol taşımacılığı ve rafineri şirketinde (Ukrtransnafta) Tatneft'in büyük hisseleri var. Tamraz, bu şirketin hissedarları olan ve yine adresleri, ortaklıkları belli olmayan Rus firmaları Am Ruz Trading (İsviçre) ve Seagroup International'in (ABD) elinde bulunan hisseleri, Renix'e devrettiriyor."

Bank Zenit ve Commercial Bank Devon - Credit bankaları bulunan Tatneft'in piyasa değeri 2.3 milyar dolar (Tüpraş'ın 7 milyar dolar). Aynı zamanda dış bankalardan, yıllardır inşaatını bitiremediği Nizhnekamsky (Rusya Federasyonu) rafinerisi için 1.3 milyar dolar kredi kullandı. Bu bankalarla yaptığı kredi anlaşmalarına göre kendi şirketlerine ve üçüncü şahıslara borç ve garanti adı altında para transfer edemiyor.

Erdoğan bu gelişmelerden dolayı, Tatneft'in kendi adına Tüpraş ihalesine soktuğu Efremov Kautschuk'a, kredi ve nakit transferi yapabilmesi olanaksız olduğunu söylüyor.
Özelleştirme İdaresi için birer öykü kabul edilen bu iddialar, bakalım mahkeme için de aynı öneme mi sahip olacak göreceğiz.