Sami Ofer'i ihya eden satışın ilginç öyküsü

Yavuz Semerci

 Vatan 14.09.2005

Sami Ofer'e 6 ayda yüz milyonlarca dolar kazandıran yüzde 14.76'lık Tüpraş hissesinin satışında kafaları karıştıracak belgeler ortaya çıktı. ÖİB, satış yapabilmesine imkan tanıyan yetkiyi kimseye duyurmadı. Yetkiden sadece Global Menkul Değerlerin haberi oldu. 28 Şubat 2005'te Global, ÖİB'e bir yazı yazarak "Yabancı müşterilerim için bu hisseleri 15.40 YTL'den almak istiyorum" dedi. ÖİB ise aynı gün isteği kabul etti

Nefesleri kesen ihale sonunda Tüpraş'ın yüzde 51'ine, 4.1 milyar dolar veren Koç Grubu, yeni bir tartışmayı da istemeden alevlendirdi.

Koç, Tüpraş'ı 8 milyar dolar değer üzerinden satın alacağını ilan ederken, İsrailli iş adamı Sami Ofer çok değil, 6 ay önce Tüpraş'ın yüzde 14,76'sini (3 milyar dolar piyasa değeri üzerinden) 446 milyon dolara satın almıştı...

Ofer ve Türk danışmanı Global Menkul Kıymetler'in Başkanı Mehmet Kutman'ın öngörülerinin güçlü olduğu açık

Arkasında Ofer Ailesi'nin bulunduğu 6 yabancı fon adına 446 milyon dolara satın alınan hisselerin bugünkü borsa değeri 730 milyon dolar. Aynı hisselerin, ihalede ortaya çıkan rakama göre değeri ise 1 milyar 201 milyon dolar. Kısa süre içinde (belki de bir dünya rekoru) böylesine anormal kazançlara yol açan yüzde 14,76 oranındaki Tüpraş hissesi blok olarak nasıl satıldı?

Bu sorunun yanıtını ararken ulaştığımız bilgi ve belgeler, (satış işleminin mahkemelik olduğunu hatırlatalım) akılları karıştırabilecek nitelikte.

Önce bu satış işleminden kamuoyunun nasıl haberdar olduğunu aktaralım:

* 1 Mart 2005'te, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (Başkan Metin Kilci imzasıyla) İMKB'ye özetle şu açıklamayı gönderiyor: "İdaremiz portföyünde bulunan 36 trilyon 969 milyar 698 bin lira nominal değerli Tüpraş hisse senetlerini, 3 Mart 2005 tarihinde İMKB Toptan Satışlar Pazarı'nda satmayı planlamaktayız."

(Kamuoyu bu açıklama ile ilk kez Tüpraş'ın bir kısım hisselerinin blok olarak satılacağını duydu. Satışa İş Yatırımın, alışa ise Global'in aracılık edeceği açıklandı. Hisseleri satın alacak kurumlar olarak Global Securities (USA), Nordic Pacific, Singapore Investment, Viclov Holdings LTD, Eaer Emerging Markets, Diversified Markets isimleri sıralandı ve hisse satış fiyatının 15 bin 400 lira olduğu ilan edildi. Bu fiyat borsa değerinin yaklaşık yüzde 10 altındaydı.)

* 2 Mart 2005 tarihli gazetelere, Petrol İş Sendikası'nın ÖİB'nin böyle bir satış yetkisi olmadığı gerekçesiyle Ankara 12'inci İdare Mahkemesi'ne satış işlemini durdurmak için başvurduğu yansıdı.

* 2 Mart 2005 tarihinde ÖİB, Borsa'nın isteği üzerine şu açıklamayı yaptı: "Kurumumuz aleyhine açılmış herhangi bir davaya ilişkin dilekçe veya yürütmeyi durdurma kararı intikal etmemiştir."

* 3 Mart 2005. Petrol İş Sendikası, ÖİB'nin istediği gibi satışın 3 Mart günü yapılmasının
borsa mevzuatına aykırı olduğunu hatırlatarak, İMKB ve SPK'yı "ÖİB'nin yapmaya çalıştığı blok satış, SPK mevzuatına ve özelleştirme uygulamalarına aykırıdır. Bu konuda dava açtığımız için işlemin gerçekleştirilmesi durumunda, doğabilecek olumsuzlukların sorumluluğu İdare'nin olacaktır" diyerek uyardı.

* 10 Mart 2005. İMKB kendisine tanınan sürenin sonuna kadar bekledi ve satışa izin verdi. Yaklaşık 446 milyon dolar, ÖİB'nin kasasına girerken, hisseler de adı yukarıda sayılan fonların mülkiyetine geçti.

Bunlar bilinen süreç...

Ancak, Petrol İş Sendikası'nın açtığı dava (sendikanın yürütmeyi durdurma talebi reddedildi. Davanın esastan görüşülmesi devam ediyor) dolayısıyla ortaya konan belgeler, kafa karıştıracak nitelikte.

Anlaşılıyor ki, Özelleştirme Yüksek Kurulu, 07.01.2005 tarihinde (2005/02 sayılı karar) Özelleştirme İdaresi'ne bir satış yetkisi vermiş. Yetki, "Özelleştirme kapsamında olan ve borsada işlem gören kamu şirketlerinin, 1 katrilyon liraya kadar İMKB'de alım satımında ÖİB yetkilidir" şeklinde tanımlanmış.

Fakat bu yetkinin verildiği, halka açık şirketlerin hisse fiyatlarının doğrudan etkileneceği bilinmesine rağmen, ÖİB tarafından İMKB'ye bildirilmiyor. Bu durum ortaya çıkınca, Petrol İş, Sermaye Piyasası Kurulu'na başvurarak, "ÖYK kararını yatırımcılara duyurmayan ÖİB hakkında gerekli işlemin yapılmasını" istiyor.

Nitekim, SPK, 13.5.2005 tarihinde, (Hülya Kemahlı
imzasıyla) gerekli dikkati ve özeni göstermediği için ÖİB'yi uyarıyor ve Özelleştirme Yüksek
Kurulu'nun kendisine verdiği yetkiyi İMKB Bülteni'nde yayınlanması için İMKB'ye göndermesini istiyor.

Mahkemede ortaya başka (tuhaf) belgeler çıkıyor.

Bu belgelere göre, Global Menkul Kıymetler'in finans çevrelerinde hiç kimsenin bilmediği "Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı"ndan haberdar olduğu anlaşılıyor.

Global Menkul Kıymetler (Mehmet Ali Deniz imzasıyla) 28 Şubat 2005 tarihinde resmi bir yazıyla Özelleştirme İdaresi'ne "İdareniz portföyünde bulunan Tüpraş'a ait 36.969.698 adet hisseyi yurt dışında yerleşik kurumsal yatırımcılara satmak üzere beher hisse başına 15.40 YTL fiyattan İMKB Toptan Satışlar Pazan'nda satın almak istiyoruz" başvurusunda bulunuyor.

Aynı gün, yani 28 Şubat 2005 tarihinde Özelleştirme İdaresi, (jet hızıyla) Global'in
başvurusuna Başkan Metin Kilci imzasıyla olur veriyor. Ve aynı gece (Pazartesi günü akşamı) İMKB'ye (1 Mart günü kamuoyu duyuyor) Tüpraş'ın yüzde 14,76'sının yabancı fonlara satılacağı duyuruluyor.

Bu noktada pek çok soru sorulabilir. Aslına bakarsanız her şeyin bir gün içinde olmayacağı açık. (Tüpraş'ın yüzde 14.76'sını satın alan fonların çoğu bu iş için kurulduğu biliniyor.) Ama resmi kayıtlara bakarsanız, 446 milyon dolarlık satış kararı bir gün içinde (mucize denebilir) tamamlanmış!

Anlaşıldığı kadarıyla görüşmeleri günler öncesinden başlamış. ÖİB'den sorumlu Maliye Bakam Kemal Unakıtan mutlaka bilgilendirilmiş olmalı. Ve bir açıklaması olmalı. Günlerce süren faaliyet, (aynı Özelleştirme Yüksek Kurulu karan gibi) yatırımcılara duyurulmamış. Havada pek çok soru kaldı. Bu hisselerin satışı için izlenen yol, başka yatırımcıların neden bilgilendirilmediği, satış işleminde başka alıcılarla fiyat pazarlığının neden yapılmadığı bunlardan sadece birkaçı.

ÖİB'nin, Hükümet'in ve Global'in bir açıklaması vardır herhalde...