ILO Ankara ve TÜİK, Türkiye'de Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı'nı Araştırdı

Türkiye'de Cinsiyete

Dayalı Ücret Farkı % 21.1

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Ankara ofisiyle Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) birlikte hazırladıkları bir çalışma, Cinsiyete Dayalı Ücret Farkının Ölçümü, geçtiğimiz ay bir web semineriyle tanıtıldı. Petrol-İş Kadın Dergisi olarak bizim de izlediğimiz seminerde, raporun hazırlanma süreci paylaşıldı, panel bölümünde uzmanlar dinleyicilerin sorularını yanıtladı.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Ankara Ofisi ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Türkiye'de kadınların çalışma koşullarının iyileştirilmesine katkı sağlamak amacıyla cinsiyete dayalı ücret farkının ölçülmesini amaçlayan altı aylık ortak çalışma, "Türkiye'de Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı'nın Hesaplanması" projesi tamamlanarak bir rapor haline getirildi.

Raporun tanıtımı, 30 Eylül 2020 tarihinde, ILO Türkiye ve TÜİK yetkili ve uzmanlarının katıldığı bir web semineriyle gerçekleştirildi.

Petrol-İş Kadın Dergisi olarak yer aldığımız seminerde, sendikaları da yakından ilgilendiren önemli veriler paylaşıldı.

18 Eylül tarihinin Uluslararası Eşit Ücret Günü olarak belirlenmesi vesilesiyle ILO-TÜİK işbirliği ile hazırlanan raporun tanıtımını yapmak amacıyla gerçekleştirilen seminer, ILO'nun “Kadınlar için Daha Çok ve Daha İyi İşler Programı” kapsamında yürütülen çalışmanın bir parçası.

Moderatörlüğünü ILO Türkiye Ofisi Kıdemli Program Yöneticisi Ebru Özberk Anlı'nın yaptığı seminerde açılış konuşmasını ILO Türkiye Ofisi Direktörü Numan Özcan'la TÜİK Başkan Yardımcısı Ahmet Kürşad Dosdoğru yaptı.

Raporun hazırlık süreci, kullanılan verilerin içeriği ve raporun ayrıntıları TÜİK İşgücü Girdi Göstergeleri Grup Başkan Vekili Hüseyin Tancan KALE ve Danışman Öğretim Üyesi Doç.Dr. Emel MEMİŞ’in yer aldıkları panel kısmında paylaşıldı. Panel bölümünde araştırmanın ayrıntıları anlatıldı, katılımcıların soruları cevaplandı.

ILO ve Birleşmiş Milletler Kadın Birimi Türkiye direktörleri, yaptıkları ortak açıklamada yıllar geçtikçe kadınların istihdama ve eğitime katılımlarında artış gözlendiği halde cinsiyete dayalı ücret farkının devam etmesinin sorunun boyutları ve direnci hakkında bilgi verdiğini belirttiler.

Covid19 pandemisinin kadınların işgücü piyasasındaki konumlarını zayıflattığını, bu durumun cinsiyetler arasındaki ücret farkını daha da açtığını belirten yetkililer, kadınların küresel çapta geçim kaynaklarını daha hızlı kaybettiklerini ifade ediyorlar.

Kadın İstihdamı Erkeklerden Yüzde 27 Az

Açıklamada, cinsiyete dayalı ücret farkının nedenleri açıklanırken, kadınların işgücüne katılım oranının erkeklerden yüzde 27 daha az olduğuna dikkat çekilerek bazı bölgelerde bu farkın yüzde 50'ye kadar çıktığı belirtiliyor. Buna ek olarak, kadınların insana yakışır işe erişimlerinin erkeklere göre daha sınırlı olduğu da eklenenler arasında.

Türkiye’de cinsiyetler arası ücret farkının resmi olarak hesaplanmasına yönelik yeni bir metodolojinin geliştirilmesini amaçlayan bu çalışmada Hanehalkı İşgücü Anketi, Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi, Kazanç Yapısı Anketi ve idari kayıtlar dahil olmak üzere çeşitli veri kaynakları kullanıldı.

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı erkek ve kadın arasındaki ücret farkının erkek ücreti yüzdesi olarak tanımlanmasıyla ifade ediliyor ve erkeklerle kadınlar arasındaki ücret eşitsizliğinin bir ölçüsü olarak belirleniyor.

Raporda, cinsiyete dayalı ücret farkının tanımı şu şekilde yapılıyor: "Cinsiyete dayalı ücret farkı, işgücü piyasasında ücretli, maaşlı ve yevmiyeli olarak çalışan tüm kadınlar ve tüm erkeklerin ortalama ücret düzeyleri arasındaki farkı ölçer. Bu fark aynı işi yapan ve aynı özelliklere sahip bir erkek ve bir kadın çalışan arasındaki ücret farkı olmayıp, çalışan bütün kadın ve erkek çalışanların ortalama ücret düzeyleri arasındaki farktır."

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı’nın hesaplanması, çalışma yaşamındaki eşitsizliklere ilişkin mevcut durumun tespit edilmesine, bu konudaki değişim ve gelişim alanlarının sektör, meslek grubu, eğitim düzeyi ve benzeri farklılıklara göre izlenmesine ve değerlendirme yapılabilmesine imkân vermesi bakımından önem taşıyor.

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı Ortalama % 21.1

ILO ve TÜİK işbirliğiyle hazırlanan Türkiye'de Cinsiyete Dayalı Ücret Farkının Ölçümü Raporu'na* göre, 2018 yılında cinsiyete dayalı ücret farkı % 15.6 olarak hesaplandı. Ücret farkı, yaşa göre artış gösteriyor.

Çalışma yaşamının başlarında düşük seyrederken (%3,8), 40’lı yaşlarda kadınların aleyhine dikkat çekici düzeyde artıyor (%25,9), izleyen yaşlarda bu yüksek düzeyini koruyor.

İlkokul ve altı eğitim düzeyine sahip ücretli çalışanlar arasında cinsiyete dayalı ücret farkı en yüksek düzeyde (%38,6) iken, yüksekokul ve üzeri eğitim düzeyine sahip çalışanlarda (%15,8) en düşük düzeyde seyrediyor.

Kayıtlı çalışanlarda (%11,5) cinsiyete dayalı ücret farkı, kayıtdışı çalışanlara (%24,2) kıyasla çok daha düşük düzeyde.

Çocuğu olan ve olmayan kadınlar arasında ücret farkı %11'dir.

Annelerle babaların ücret düzeyi kıyaslandığında ise ücret farkı, annelerin aleyhine %19 düzeyinde.

Cinsiyet ücret farkını ücretli çalışan kadınların ve erkeklerin farklı eğitim düzeylerinde ve sektörlerde yoğunlaşmasından kaynaklanabilecek etkilerden kurtarmak amacıyla hesaplanan faktör bazlı cinsiyete dayalı ücret farkı ortalama % 21.1 düzeyinde. ■

*Raporun Türkçe pdf dosyasına ILO Ankara'nın web sitesinde yer alan aşağıdaki linkten ulaşılabilir:

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_756659.pdf