4857 SAYILI İŞ KANUNU'NDA DOĞUM VE DOĞUM SONRASI İZİNLERDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

BÖLÜM 2

Geçtiğimiz sayı başlattığımız ve kadınların çalışma yaşamındaki analık haklarını yakından ilgilendiren 4857 sayılı iş Kanunu'nda doğum ve doğum sonrası izinlerle ilgili değişiklikleri kaleme alan Petrol-İŞ Sendikası Toplusözleşme Servisi uzmanlarından Serpil Aksakal'ın üç bölümlük yazı dizisinin ikinci bölümünü paylaşıyoruz.

Av. Serpil Aksakal, Petrol-İş Sendikası Toplusözleşme Uzmanı

Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Ödeneği

Bu düzenleme 6663 sayılı Kanun'un 20. Maddesi ile yapılmış ve 4447 sayılı işsizlik Sigortası Kanununa Ek Madde 5 "Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği" olarak girmiştir.

Yasada yapılan düzenleme ile kadın işçilere analık izninin bitiminin ardından istekleri halinde haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanma hakkı ilaveten tanınmıştır.

Düzenlemeye göre; Kadın işçiye talebi halinde, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecektir.

■ Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde yukarıda belirtilen sürelerde izin verilecektir.

■ Çoğul doğum (ikiz, üçüz vd. ) halinde bu sürelere otuzar gün eklenecektir.

■ Çocuğun engelli doğması halinde bu süre 360 gün olarak uygulanacaktır.

Bu haktan yararlanılan süre içerisinde süt izni verilmeyecektir. Uygulama "ücretsiz izin" olarak anılmış olsa da işçinin gelir kaybını giderecek bir düzenlemeyi de içinde barındırmaktadır. Ücretsiz izin uygulamasında, işveren işçinin çalıştığı sürenin ücret ve SGK primini ödeyecek bununla birlikte IŞKUR da çalışılmayan sürenin ücret ve primini yatıracaktır.

Yarım Çalışma Ödeneği Miktarı

İŞKUR tarafından ödenen Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.

Örnek 1: Sigortalı işçi B işyerinde brüt 4000. TL (2018 yılı asgari ücret 2029,50 TL'dir.) ile çalışmaktadır. 1. çocuğunun doğumu nedeniyle analık iznini kullanmış ve bu izin sonrasında İŞKUR'a başvurusunu yapıp 1. çocuğu için 60 gün süre ile yarım çalışma ödeneğinden faydalanmak istediğini belirtmiştir. Sigortalı işçinin yarım gün çalışması ayda 15 güne denk gelmektedir. İşveren 15 günlük brüt ücreti olan 2000.-TL vergi ve sigorta kesintilerini yaparak net miktarını işçiye ödeyecektir.

İŞKUR 15 günlük asgari ücret olan 1014,75TL'yi bu miktar üzerinden sadece damga vergisi keserek net tutarını işçi hesabına yatıracaktır. İŞKUR bu işçinin brüt miktar üzerinden SGK primini kuruma ayrıca ödeyecektir.

Örnek 2: Sigortalı işçi A işyerinde asgari ücret (2018 yılı asgari ücret 2029,50 TL'dir.) ile çalışmaktadır. 2. çocuğunun doğumu nedeniyle analık iznini kullanmış ve bu izin sonrasında İŞKUR'a başvurusunu yapıp 2. çocuğu için 120 gün süre ile Yarım çalışma ödeneğinden faydalanmak istediğini belirtmiştir. Sigortalı işçinin yarım gün çalışması ayda 15 güne denk gelmektedir.

İşveren 15 günlük brüt ücreti olan 1014,75TL vergi ve sigorta kesintilerini yaparak net miktarını işçiye ödeyecektir. İSKUR 15 günlük ücreti olan 1014,75TL'yi bu miktar üzerinden sadece damga vergisi keserek net tutarını işçi hesabına yatıracaktır. İŞKUR bu işçinin brüt miktar üzerinden SGK primini kuruma ayrıca ödeyecektir.

Yarım çalışma ödeneği asgari ücret ile çalışan işçiler için hak kaybına neden olmamaktadır. Asgari Ücret üzerinde ücret alan işçiler için ücret kaybı anlamına gelmektedir.

Yarım Çalışma Ödeneği Yapılamayacak Haller

■ Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara , bu durumlarının devamı süresince yarım çalışma ödeneği ödenmez. Örneğin Yarım çalışma yaptığı sırada soğuk algınlığı sebebi ile rapor alan sigortalı bu süreler için SGK'dan geçici işgöremezlik ödeneği alacağı için ayrıca kendisine yarım çalışma ödeneği ödenmez.

■ Yarım çalışma ödeneği , çocuğun hayatını kaybetmesi ve/veya evlatlık halinin ortadan kalkması gibi durumlarda durdurulur.

■ Haftalık Çalışma süresinin yarısı kadar izin alan bu işçi çalışmadığı sürede başka işte çalışamaz. Aksi halde yarım çalışma ödeneğinden yararlanamaz.

■ Yarım çalışma ödeneği almakta iken işten ayrılan işçinin ödeneği ayrıldığı tarih itibarı ile durdurulur. Yeni bir işe girerse yine yarım çalışma olursa bu yarım çalışma ilk işinde belirlenmiş olan ödeme döneminin tarihini geçemez.