|
Maliye
Bakanlığından:
GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 265)
1. Giriş
5615 sayılı
Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda
yapılan değişiklikler sonucu vergi
sistemimize giren gerçek ücretlerin
vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi
uygulaması ile ilgili açıklama ve
düzenlemeler bu Tebliğin konusunu
oluşturmaktadır.
2. Yasal
Düzenleme
5615 sayılı
Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun1
2 nci maddesi
ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga
32 nci maddesi
01/01/2008
tarihinden geçerli olmak üzere başlığıyla
birlikte aşağıdaki şekilde yeniden
düzenlenmiştir.
“Asgari geçim
indirimi
Madde 32-
Ücretin gerçek usûlde
vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi
uygulanır.
Asgarî geçim
indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı
başında geçerli olan ve sanayi kesiminde
çalışan 16 yaşından büyük işçiler için
uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt
tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si,
çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan
eşi için % 10’u, çocukların her biri için
ayrı ayrı olmak
üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer
çocuklar için % 5’idir.
Gelirin kısmî
döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam
ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden
indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim
indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar
ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi
tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan
oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın,
hesaplanan vergiden mahsup edilmesi
suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın
fazla olması halinde iade yapılmaz.
İndirimin
uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle
birlikte oturan veya mükellef tarafından
bakılan (nafaka verilenler, evlat
edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş
torunlardan mükellefle birlikte oturanlar
dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25
yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri
ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan
kişileri ifade eder.
İndirim
tutarının tespitinde mükellefin, gelirin
elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile
durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki
oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak
kaydıyla, ücret geliri elde eden aile
fertlerinden her biri için ayrı
ayrı, çocuklar
için eşlerden yalnızca birisinin gelirine
uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının
hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk
sayısı dikkate alınır.
Bakanlar
Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam
tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını
aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen
asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya
veya kanunî oranına kadar indirmeye
yetkilidir.
Asgarî geçim
indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup
şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve
esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”
3.
Uygulamanın Esasları
Asgari geçim
indirimi uygulamasından ücretleri gerçek
usulde vergilendirilen gerçek kişiler
yararlanabilecektir.
Asgari geçim
indirimi, ücretin elde edildiği takvim yılı
başında belirlenen 16 yaşından büyük işçiler
için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt
tutarına;
·
Mükellefin kendisi için % 50’si
·
Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan
eşi için % 10’u
·
Çocukların her biri için ayrı
ayrı olmak üzere
ilk iki çocuk için % 7,5’i
·
Diğer çocuklar için % 5’i
olmak
üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu
dikkate alınarak hesaplanan indirim
oranlarının uygulanması sonucu bulunacak
tutarın, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü
maddesinde yer alan Gelir Vergisi
tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan
oranla çarpılması sonucu bulunacak indirim
tutarının 1/12’sinin aylık olarak hesaplanan
gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle
bulunacaktır.
Peşin olarak
ödenen ücretler, asgari geçim indirimi
uygulaması yönünden, nakden veya
hesaben ödemenin
yapıldığı dönemin geliri sayılacaktır.
Örneğin, 01/01/2008
tarihinden önceki dönemde ücretlerin peşin
olarak ödenmesi nedeniyle, bu tarihten
sonraki döneme isabet eden ücret gelirleri,
tahakkuk esasının geçerliliği nedeniyle,
01/01/2008 tarihinden önce elde edilmiş
sayıldığından söz konusu ücretler için
asgari geçim indirimi uygulanmayacaktır.
Asgari geçim
indirimi tutarının, ücretlinin aylık
hesaplanan vergisinden fazla olması halinde,
fazlası dikkate alınmayacaktır.
Asgari geçim
indiriminden, ücret gelirlerini yıllık
beyanname ile bildirenler de
yararlanabilecektir.
Gelir Vergisi
Kanununun 61 inci maddesi kapsamında
değerlendirilen ücret geliri elde edenler,
örneğin sosyal güvenlik destekleme primi
ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların
yönetiminde görevli olanlar da genel
hükümlere göre asgari geçim indiriminden
yararlanacaklardır.
Aşağıda sayılan
ücret geliri elde edenler asgari geçim
indirimi uygulamasından
yararlanamayacaklardır.
·
Ücretleri diğer ücret kapsamında
vergilendirilen hizmet erbabı,
·
Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri
elde edenler,
·
Başka bir kanun hükmü (3218, 4490, 4691
sayılı kanunlar v.b.) uyarınca
ücretlerinden
gelir vergisi tevkifatı
yapılmayanlar,
·
Ücret geliri elde etmeyen diğer gerçek
kişiler.
4.
Uygulamanın Yürürlüğe Giriş Tarihi
Asgari geçim
indirimi uygulaması, 2008 yılından itibaren
elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak
üzere, 01/01/2008
tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
5. Asgari
Geçim İndirimi Tutarının Hesaplanması
Asgari geçim indirimi (A.G.İ.) tutarı,
ücretin elde edildiği takvim yılı başında
geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16
yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî
ücretin yıllık brüt tutarına bu Tebliğin “3.
Uygulamanın Esasları” başlıklı bölümünde yer
alan oranların uygulanması ile bulunan
tutarın, gelir vergisi tarifesinin birinci
gelir dilimine karşılık gelen oranla çarpımı
sonucu bulunur.
A.G.İ. Yıllık
Tutarı = (Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
x A.G.İ. Oranı) x %15 2
Asgari geçim
indirimi yıllık tutarı, ücretlinin asgari
geçim indiriminden bir yıl boyunca
faydalanacağı net menfaattir. Aylık yapılan
ücret ödemelerinde ise asgari geçim
indirimi, hesaplanan yıllık tutarın 12’ye
bölünmesi suretiyle uygulanacak ve bir ay
içerisinde yararlanılabilecek asgari geçim
indirimi tutarı, yıllık olarak hesaplanan
tutarın 1/12’sini geçemeyecektir.
Asgari geçim
indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için
asgarî ücret üzerinden hesaplanan yıllık
vergi tutarını aşamayacak ve yılı içerisinde
asgari ücret tutarında meydana gelen
değişiklikler, asgari geçim indirimi
uygulamasında dikkate alınmayacaktır.
Ücretlinin
faydalanacağı azami indirim tutarı, elde
ettiği ücret geliri üzerinden hesaplanan
gelir vergisi ile sınırlı olduğundan, mahsup
edilecek kısmın fazla olması halinde
ücretliye herhangi bir iade yapılmayacaktır.
Onsekiz
yaşını doldurmuş çocuklardan öğrenimi sona
erenler, öğrenimin sona erdiği ayı takip
eden aydan itibaren anne veya babasının
asgari geçim indirimi hesabında dikkate
alınmayacaklardır.
Yıl içinde
işyeri veya işvereni değişen ücretliler,
yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde
çalışmaya başladıkları aydan itibaren asgari
geçim indiriminden yararlanmaya devam
edeceklerdir.
Örnek 13:
Çalışmayan ve
herhangi bir geliri olmayan eşi ile dört
çocuğu bulunan bir asgari ücretlinin 2008
yılının Ocak ayında yararlanabileceği asgari
geçim indirimi tutarı aşağıdaki şekilde
hesaplanacaktır. (Ücretlinin 2008/Ocak
Ayında Hesaplanan Gelir Vergisi 71,72
YTL’dir.)
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
(562,50x12=) :
6.750,00 YTL
Asgari Geçim
İndirimi
Oranı
: % 85
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin eşi
için % 10
- Mükellefin
çocukları için % 25
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00x% 85=)
:
5.737,50 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı (5.737,50x%
15=) :
860,62 YTL
Hesaplanan
yıllık tutarın 1/12’si olan (860,62/12=)
71,72 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir
vergisi tevkifatı
tutarından mahsup edilecektir.
Bu ücretlinin
Ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt
Ücreti
: 562,50 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 478,13 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
: 71,72 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı : 71,72
YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir
Vergisi
:
0,00 YTL’dir.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 71,72 YTL ücretliye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar 403,03 YTL
iken 474,75 YTL olmaktadır.
Net ücret
üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanlar da
asgari geçim indiriminden yaralanacak olup,
hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari
geçim indirimi tutarları net ücretleri ile
birlikte ücretliye ödenecektir.
Örnek 2:
Üç çocuğu için
nafaka vermekte olan bir baba
01/04/2008
tarihinden itibaren 695 YTL net ücret
sözleşmesi ile özel sektörde çalışmaya
başlamıştır. Bu durumda babanın, 2008/Nisan
ayı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50 x
12=) : 6.750,00
YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 70
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
çocukları için % 20
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
70=) :
4.725,00 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.725,00 x %
15=) :
708,75 YTL’dir.
Hesaplanan
yıllık tutarın 1/12’si olan (708,75 YTL/12=)
59,06 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir
vergisi tevkifat
tutarından mahsup edilecektir.
Bu ücretlinin
Nisan ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı
Nisan Ayı Net
Ücreti
: 695,00 YTL
- 2008 yılı
Nisan Ayı Brüt
Ücreti
: 970,00 YTL
- 2008 yılı
Nisan Ayı
Tevkifat
Matrahı
: 824.49 YTL
- 2008 yılı
Nisan Ayı
Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi :
123,67 YTL
- 2008 yılı
Nisan Ayı Mahsup
Edilecek A.G.İ.
Tutarı
: 59,06 YTL
- 2008 yılı
Nisan Ayı
Ödenecek Gelir Vergisi
(123,67-59,06=)
: 64,61 YTL’dir.
Buna göre,
işveren Nisan ayından itibaren mahsup edilen
asgari geçim indirimi tutarı kadar yani
59,06 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin
net eline geçen tutar 695,00 YTL iken 754,06
YTL olmaktadır.
Ancak, ücretli
Nisan ayında işe başladığı için yıl içinde
ücret geliri elde etmediği Ocak, Şubat ve
Mart ayları için asgari geçim indirimi
tutarından yararlanamayacaktır.
Örnek 3:
Eşi çalışan ve
iki çocuğu olan bir asgari ücretlinin 2008
yılı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
(562,50x12=) :
6.750,00 YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 65
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
çocukları için %
15
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
65=) :
4.387,50 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.387,50x%
15=) :
658,13 YTL’dir.
Hesaplanan
yıllık tutarın 1/12’si olan (658,13/12=)
54,84 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir
vergisi tevkifatı
tutarından mahsup edilecektir.
Bu ücretlinin
ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki
şekilde gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt
Ücreti
: 562,50 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 478,13 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
: 71,72 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı : 54,84
YTL
- 2008 yılı
Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi (71,72-54,84=)
: 16,88
YTL’dir.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 54,84 YTL ücretliye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar 403,03 YTL
iken 457,87 YTL olmaktadır.
Örnek 4:
Bekar
olan ve ikinci derece (aylık 280 YTL4)
sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir
ücretlinin 2008 yılı asgari geçim indirimi
tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
(562,50x12=) :
6.750,00 YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 50
- Mükellefin
kendisi için %
50
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
50=) :
3.375,00 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı ( 3.375,00 x%
15=) :
506,25 YTL’dir.
Bu ücretlinin
ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt
Ücreti
: 562,50 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 478,13 YTL
- İkinci
Derece Sakatlık
İndirimi
: 280,00 YTL
- Sakatlık
İndirimi Düşüldükten Sonra Kalan
Tevkifat
Matrahı : 198,13
YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
: 29,72 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilebilecek A.G.İ.
Tutarı
: 42,19 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir
Vergisi
: 0,00 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayında yararlanılacak A.G.İ.
Tutarı
: 29,72
YTL’dir.
Bu ücretlinin
gelir vergisi matrahı hesaplanırken sakatlık
indirimi de mahsup edilecek, sakatlık
indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir
vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir
vergisi tutarından da yıllık asgari geçim
indirimi tutarının 1/12’si olan (506,25/12=)
42,19 YTL mahsup edilecektir. Ancak mahsup
edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını
aşamayacağından yalnızca 29,72
YTL’lik kısmı
ücretliye ödenecek ve (42,19-29,72=)
12,47 YTL asgari geçim indirimi farkı diğer
dönemlerde de değerlendirilmeyecektir.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 29.72 YTL ücretliye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar sakatlık
indirimi tutarı ile birlikte 445,03 YTL iken
474,75 YTL olmaktadır.
Örnek 5:
Eşi çalışan ve
bir çocuğu bulunan bir asgari ücretlinin,
2008 Ocak ayında 15 günlük süre çalışması
halinde, asgari geçim indirimi tutarı şu
şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50 x
12=) : 6.750,00
YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 57,5
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
çocuğu için %
7,5
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
57,5=) :
3.881,25 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı ( 3.881,25 x %
15=) : 582,19
YTL’dir.
Bu ücretlinin
ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt
Ücreti
: 281,25 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 239,06 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
: 35,86 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı : 48,52
YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir
Vergisi
:
0,00 YTL’dir.
Gelirin kısmî
döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam
ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden
indirim tutarları esas alınacağından
hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si
olan (582,19/12=)
48,52 YTL’si
Ocak ayına ait gelir vergisi tutarından
(35,86 YTL) mahsup edilecektir.
Asgari geçim
indirimi tutarı, hesaplanan gelir vergisi
tutarından fazla olamayacağından bu ücretli,
asgari geçim indiriminden 48,52 YTL yerine
gelir vergisi tutarı olan 35,86 YTL kadar
yararlanacak olup mahsup edilecek kısmın
fazla olması nedeniyle iade yapılmayacaktır.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 35,86 YTL ücretliye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar 201,52 YTL
iken 237,38 YTL olmaktadır.
Örnek 6:
Eşi çalışmayan
ve çocuğu bulunmayan 850 YTL brüt maaşla
çalışmakta olan bir ücretlinin, 2008 yılı
asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
(562,50x12=) :
6.750,00 YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 60
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
eşi
için %
10
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
60=) :
4.050,00 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı ( 4.050 x %
15=) :
607,50 YTL’dir.
Bu ücretlinin
ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup
işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt
Ücreti
: 850,00 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 722,50 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi :
108,38 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı : 50,63
YTL
- 2008 yılı
Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi (108,38-50,63=)
: 57,75
YTL’dir.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 50,63 YTL ücretliye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar 609,02 YTL
iken 659,65 YTL olmaktadır.
6. Medeni
Durum ve Eşin Gelirinin Olmadığının Tespiti
Ücretliler,
medeni durumları ve çocuk sayıları ile
eşinin iş ve gelir durumu hakkında Tebliğ
ekinde yer alan “Aile Durumu Bildirimi”
(EK:1) ile işverenlerine bildirimde
bulunacaklardır. Durumlarında herhangi bir
değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma,
ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene
bir ay içerisinde bildireceklerdir. Asgari
geçim indirimi oranını etkileyen
değişiklikler, söz konusu değişikliğin
işverene bildirildiği tarih itibariyle
uygulanacak olup, eşlerin her ikisinin de
ücretli olması halinde çocuklar yalnızca
sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin
bildirimine dahil
edilecektir.
Bu uygulamada
eşin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin
olmadığına ilişkin olarak (aksi tespit
edilmediği sürece) ücretlinin beyanı yeterli
olacaktır.
Sadece ücret
geliri elde eden eş, “çalışmayan ve herhangi
bir geliri olmayan eş” kapsamında
değerlendirilmeyecektir. Bunlar dışındakiler
ise çalışmayan ve herhangi bir geliri
olmayan eş kapsamında değerlendirilecek
olup, münhasıran emekli maaşı alanlar da
çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş
olarak kabul edilecektir.
Örnek 7:
Eşi çalışan ve
bir çocuğu bulunan bir baba, aylık 48,52 YTL
asgari geçim indiriminden yararlanmaktadır.
05/04/2008
tarihinde bir çocuğu dünyaya geldiğini
işverenine bildiren bu ücretlinin 2008 yılı
Nisan ayı ve takip eden aylara ilişkin
asgari geçim indirimi şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50 x
12=) : 6.750,00
YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi
Oranı
: % 65
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
çocukları için %
15
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
65=) :
4.387,50 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı (3.375,00 x %
15=) :
658,13 YTL'dir.
Ocak ayı
itibariyle hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si
olan 48,52 YTL, ilk 3 ay (Ocak-Şubat ve Mart
ayları) için aylık olarak hesaplanan gelir
vergisi tevkifatı
tutarından mahsup edilirken, doğum nedeniyle
yeni indirim tutarı
olan aylık (658,13/12=) 54,84 YTL,
kalan 9 ay için aylık olarak hesaplanan
gelir vergisi tevkifatı
tutarından mahsup edilecektir.
Aynı şekilde
annenin elde ettiği ücret gelirine ilişkin
asgari geçim indirimi ise; (örneğimizdeki
çocukların sosyal güvenlik yönünden babaya
tabi olmaları ve babanın çalışması
nedeniyle) aşağıdaki şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50 x
12=) : 6.750,00
YTL
Mükellefin
Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 50
- Mükellefin
kendisi için %
50
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
50=) :
3.375,00 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı (3.375,00 x % 15=)
: 506,25
YTL'dir.
Hesaplanan
yıllık tutarın 1/12'si olan (506,25/12=)
42,19 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir
vergisi tevkifat
tutarından mahsup edilecektir.
Bu durumda,
annenin asgari ücretli olarak çalışması
halinde ocak ayı için, asgari geçim indirimi
mahsup işlemi aşağıdaki
şekilde gerçekleştirilecektir.
- 2008
yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
: 562,50 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Tevkifat
Matrahı
: 478,13 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
: 71,72 YTL
- 2008
yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı : 42,19
YTL
- 2008 yılı
Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi (71,72-42,19=)
: 29,53 YTL'dir.
Buna göre,
işveren mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarı kadar yani 42,19 YTL Anneye daha
fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle
ücretlinin net eline geçen tutar 403,03 YTL
iken 445,22 YTL olmaktadır.
7. Asgari
Geçim İndirimine Ait Bordronun Düzenlenmesi
Asgari geçim
indirimi bordrosunun düzenlenmesine ilişkin
ilkeler aşağıda gösterilmiştir.
·
İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum
ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler
doğrultusunda, her yıl Ocak ayı itibariyle
örneği Tebliğe ekli "Asgari Geçim İndirimine
Ait Bordro" yu
(EK:2) düzenleyeceklerdir.
·
Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari
geçim indirimi ayrı
ayrı
hesaplanarak bordroda ilgili aya ait
sütunda gösterilecektir.
·
Yıl içerisinde meydana gelen değişiklikler
için ayrı bir bordro
düzenlenebileceği gibi
değişiklikler aynı bordro üzerinde de
gösterilebilecektir.
·
Bordro işveren nezdinde muhafaza edilecek
olup, istendiği takdirde
yetkililere ibraz edilecektir.
8.
İşverenlerce Yapılacak İşlemler
8.1.
Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce
Yapılacak İşlemler
İşverenler, her
yılın Ocak ayında düzenleyecekleri asgari
geçim indirimine ait bordroda, her aya
ilişkin ücretliler için hesaplayacakları
asgari geçim indirimi tutarını
göstereceklerdir. Mevcut bilgilere göre
hesaplanan yıllık asgari geçim indirimi
tutarının her aya isabet eden kısmı, ücret
üzerinden hesaplanan gelir vergisinden
mahsup edilecektir.
Ücretliye
yansıtılacak tutar ücret ödemesinin
yapıldığı dönemde ücret bordrosunda açılan
“Asgari Geçim İndirimi” satırında
gösterilecek ve işveren tarafından ilgili
aya ilişkin verilecek muhtasar beyannamede
tevkif suretiyle kesilen vergiler
toplamından mahsup edilerek kalan
tevkifat tutarı
ödenecektir.
Mahsup edilecek
asgari geçim indirimi, ücretlinin o aydaki
ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla
olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım
için herhangi bir iade uygulaması
yapılmayacaktır.
Muhtasar
beyanname üzerinde asgari geçim indirimi
tutarının mahsup edilebilmesi için, söz
konusu tutarın mutlak suretle ücretlilere
ödenmiş olması gerekmektedir. Ücretlilere
ödenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde
bu tutar işverenlerce muhtasar beyanname
üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş
gelir vergisi tevkifatı
olarak addolunacaktır.
Üç aylık
dönemler halinde muhtasar beyanname veren
işverenler de her yılın Ocak ayından
itibaren asgari geçim indirimi tutarını her
ay ücret ödemesi sırasında ücretliye peşin
olarak ödeyeceklerdir. Örneğin,
Ocak-Şubat-Mart dönemine ilişkin asgari
geçim indirimi tutarı, Nisan ayında
verilecek muhtasar beyannamede mahsup konusu
yapılacaktır.
8.2.
Muhtasar Beyanname Vermek Zorunda Olmayan
İşverenlerce Yapılacak İşlemler
Genel bütçeye
dahil olan
daireler, yaptıkları gelir vergisi
tevkifatı için
Gelir Vergisi Kanununun 100 üncü maddesine
göre muhtasar beyanname vermemektedir.
İşverenler, her yılın Ocak ayında
düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait
bordroda, her aya ilişkin ücretliler için
hesaplayacakları asgari geçim indirimi
tutarını göstereceklerdir. Bu daireler, hak
kazanılan asgari geçim indirimi tutarını,
çalışanlarına ödeyecekleri ücretler
üzerinden tevkif edecekleri vergiden mahsup
edecekler, böylece de ücretlilere, mahsup
edilen vergi tutarı kadar ödeme yapılmış
olacaktır.
9. Yıllık
Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim
İndirimi Uygulaması
9.1.
Tevkifata Tabi
Olmayan Ücret Geliri İçin Yıllık Beyanname
Verilmesi
Gelir Vergisi
Kanununun 95 inci maddesi gereği
ücretlerinden vergi tevkif usulü cari
olmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık
beyanname ile beyan etmek zorunda olan
ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık
beyannamede hesaplanan
gelir vergisinden mahsup edilmek
suretiyle gerçekleştirilecektir.
Asgari geçim
indiriminden faydalanmak isteyen ücretli;
Tebliğ ekinde yer alan “Aile Durumu
Bildirimi”ni (EK: 1) doldurarak yıllık
beyannameye ekleyecektir.
Öte yandan,
tevkifata tabi
olmayan ücretlerini yıllık beyanname ile
beyan etmek zorunda olan ücretliler bu
beyannameye diğer gelir unsurlarını da
dahil etmeleri
halinde asgari geçim indirimi, yıllık
beyannamede beyan edilen ücret gelirlerine
isabet eden vergiden mahsup edilecektir.
Örnek 8:
Yabancı bir
ülke konsolosluğunda çalışan ve ücret
istisnasından yararlanmayan Türk uyruklu bir
hizmet erbabı 2008 yıllında 30.000 YTL ücret
geliri elde etmektedir. Bu mükellef aynı
zamanda 20.000 YTL işyeri kira geliri elde
etmiştir. Hizmet erbabının eşi çalışmamakta
ve bir çocuğu bulunmaktadır.
Bu gelirleri
için 2009 yılında vereceği yıllık
beyannamede asgari geçim indirimi aşağıdaki
şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı
(562,50x12=) :
6.750,00 YTL
Asgari Geçim
İndirimi
Oranı
: % 67,5
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
eşi
için %
10
- Mükellefin
çocukları için %
7,5
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
67,5=) :
4.556,25 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı (4.556,25 x %
15=) :
683,44 YTL’dir.
Ücret geliri ve
işyeri kira geliri nedeniyle verilen yıllık
beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi
tutarı 9.230,00 YTL’dir5. Yıllık
beyannamede hesaplanan vergi toplamından
ücret gelirine isabet eden vergi tutarı olan
5.811,50 YTL’den
asgari geçim indirimi tutarı olan 683,44 YTL
beyanname üzerinden mahsup edilecektir.
Böylece yıllık beyanname ile bildirilen
ücret gelirine isabet eden vergiden, asgari
geçim indirimi tutarı mahsup edilerek
indirim tutarı ücretliye yansıtılacaktır.
Diğer taraftan,
ücret gelirine isabet eden vergi tutarının,
asgari geçim indirimi tutarından az olması
halinde sadece ücret gelirine isabet eden
vergi kadar kısım mahsup edilecek olup, aşan
kısım diğer gelirlere isabet eden vergiden
mahsup edilmeyecektir.
9.2. Birden
Fazla İşverenden Ücret Alınması Dolayısıyla
Ücret Gelirinin Yıllık Beyanname İle Beyan
Edilmesi
Asgari geçim
indirimi uygulaması işverenler aracılığıyla
gerçekleştirileceğinden
tevkifata tabi ücretlerini yıllık
beyanname ile beyan eden ücretliler yıllık
beyannamelerinde indirim uygulamasına
ilişkin olarak herhangi bir bildirimde
bulunmayacaklardır.
Ücretlerinden
vergi tevkifatı
yapılan ve işverenler aracılığıyla yıl
içinde asgari geçim indiriminden yararlanan
mükelleflerin,
tevkifata tabi ücret gelirlerini
yıllık beyannameye dahil
etmeleri halinde, beyan edilen gelir
üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde
kendisine ödenen ücret üzerinden kesilen
gelir vergisinin asgari geçim indirimi
mahsup edilmeden önceki tutarı mahsup
edilecektir. Böylelikle kaynakta vergileme
sırasında ücretliye ödenmiş olan asgari
geçim indirimi tutarlarının, yıllık
beyanname üzerinden yapılan vergileme
sonucunda da ücretlide kalması sağlanmış
olacaktır.
Örnek 9:
Eşi çalışan ve
üç çocuğu olan bir ücretli; birinci
işverenden 2008 yılında 24.000 YTL, ikinci
işverenden ise 21.000 YTL ücret geliri elde
etmiştir. Ücretlerin tamamı tevkif
yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.
Birden sonraki
işverenden alınan ücret (21.000 YTL), 2008
yılı için geçerli olduğu varsayılan 20.000
YTL’lik beyan
sınırını aştığı için, 45.000
YTL’lik ücret
gelirinin tamamı beyan edilecektir.
2008 yılında
Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (562,50 x
12 =) : 6.750,00
YTL
Asgari Geçim
İndirimi
Oranı
: % 70
- Mükellefin
kendisi için %
50
- Mükellefin
çocukları için %
20
Asgari Geçim
İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x %
70=) :
4.725,00 YTL
Asgari Geçim
İndiriminin Yıllık Tutarı (4.725,00 x %
15=) :
708,75 YTL
Asgari geçim
indirimi tutarı, ücretlinin yıl içinde net
ücreti hesaplanırken tevkif edilecek vergi
tutarından mahsup edilmek suretiyle
mükellefe yansıtılmıştır.
Yıllık gelir
vergisi beyannamesi verilmesi nedeniyle
beyanname üzerinden hesaplanan 8.622,50
YTL’lik6 ödenecek gelir
vergisinden, asgari geçim indirimi mahsup
edilmeden önceki vergi
tevkifatı tutarları toplamı olan
(3.803,00 + 3.195,03=) 6.998,00 YTL
beyanname üzerinden mahsup edilecektir.
Böylece mükellef, 1.624,50 YTL gelir vergisi
ödeyecektir.
10.
Asgari Geçim İndirimi Uygulamasına İlişkin
Diğer Hususlar
10.1.
Birden Fazla İşverenden Ücret Alan
Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi
Uygulaması
Aynı zamanda
birden fazla işverenden ücret alınması
halinde, asgari geçim indirimi uygulaması,
en yüksek ücretin elde edildiği işveren
tarafından gerçekleştirilecektir.
Ücretliler
medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında
bildirimlerini, en yüksek ücret geliri elde
ettikleri işverene vererek uygulamanın
ilgili işverence yerine getirilmesini
sağlayacaklardır. En yüksek ücretin hangi
işverenden alınacağının belli olmaması
halinde, indirimden yaralanacağı işvereni
ücretli kendisi belirleyecektir. Ücretlinin
aynı anda birden fazla işverenden dolayı
asgari geçim indiriminden faydalandığının
tespiti halinde; oluşan vergi
ziyaı,
ücretliden cezalı olarak tahsil edilecektir.
10.2. Ödenmesi
Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanması
Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler
213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 341 inci maddesinde
aşağıdaki hükme yer verilmiştir.
"Vergi
ziyaı,
mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile
ilgili ödevlerini zamanında yerine
getirmemesi veya eksik yerine getirmesi
yüzünden verginin zamanında tahakkuk
ettirilmemesini veya eksik tahakkuk
ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni
haller veya aile durumu hakkında gerçeğe
aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle
verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya
haksız yere geri verilmesine sebebiyet
vermek de vergi ziyaı
hükmündedir.
Yukarıdaki
fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan
tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması
veyahut haksız iadenin geri alınması ceza
uygulanmasına mani teşkil etmez."
Buna göre,
işverenler tarafından hizmet erbabının ücret
gelirlerinden kesilen gelir vergisinden
mahsup edilen asgari geçim indirimi
tutarının, o ayki ücretiyle birlikte
ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi
takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari
geçim indirimi, işverenler tarafından haksız
yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği
taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen
verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar
beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır.
Bu nedenle,
yukarıda belirtilen şekilde ücretliye nakden
ödenmeyen asgari
geçim indirimi o ayda eksik beyan edilmiş
vergi tevkifatı
olarak kabul edilerek, bu vergiler için de
işverenler hakkında cezalı tarhiyat
yapılacaktır.
Tebliğ olunur.
Ekler
1: Aile Durumu
Bildirimi
2: Asgari Geçim
İndirimine Ait Bordro
------------------------------
4 2008 yılı
için belirlenen sakatlık indirimi tutarları
tebliğin yayımı tarihinde resmi olarak
belirlenmemiş olduğundan, 2007 yılında
uygulanan sakatlık indirimi tutarları
dikkate alınmıştır.
5 (Ücret
matrahı: 25.500 YTL + GMSİ Matrahı: 15.000
YTL=) 40.500 YTL gelir vergisi matrahı
üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü
maddesinde yer alan vergi tarifesi esas
alınarak 9.230,00 YTL gelir vergisi
hesaplanmıştır.
6 İki ücret
içinde SSK primi ödendiği dikkate alınarak
gelir vergisi hesap edilmiştir. |